آیت‌الله مصباح یزدی الگوی انقلاب اسلامی را انقلاب رسول الله در صدر اسلام دانست و افزود: باید انقلاب مورد ارزیابی قرار گرفته و آفات و مشکلات و ضعف‌های آن شناسایی شود تا بتوان برای جبران آن قدم برداشت. همان‌گونه که انقلاب پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله به مرحله ایده‌آل مدنظر پیامبر نرسید و اهداف به صورت کامل تحقق پیدا نکرد و بعد از رحلت ایجاد به صورت علنی انحرافات ایجاد شد، تضمینی برای مصون ماندن این انقلاب از انحرافات نیز وجود ندارد.
استاد حوزه علمیه قم با طرح این سؤال که چرا خدا کمک نکرد تا اهداف این انقلاب به طور کامل محقق شود، افزود: خداوند کمبودی نداشت و ناتوان نبود که اهداف را به طور کامل محقق کند، اما خداوند طبق حکمت خویش، این دنیا را محل امتحان قرار داده است تا این موجود بتواند رشد کند و اشرف مخلوقات شود، به گونه‌ای که فرشتگان خادم او محسوب شوند. بنابراین نباید توقع داشت وقتی انقلاب اسلامی با انگیزه مقدس محقق شد و حتی فداکاری‌هایی در این مسیر صورت گرفت، دیگر دچار هیچ انحراف و ضعف و آفتی نشود.
ایشان با اشاره به این‌که جوانان باید تاریخ انقلاب و اهداف آن را بشناسند تا بتوانند آن را تحلیل کنند، افزود: اصل و اساس فرهنگ، همان باورها و ارزش‌ها و یا به عبارت بهتر، دین است و این همان هدف اصلی انقلاب بود. انقلاب ما، انقلابی فرهنگی بود و باید ببینیم این انقلاب تا چه حدی در این زمینه موفق بوده است. از این‌رو معیار در ارزیابی انقلاب، دین است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خاطر نشان کرد: باید مراقب باشیم تا شیطان‌صفتان موجب فراموشی این معیار در ارزیابی انقلاب نشوند یا در این معیار با تأویل‌ها، مغالطه‌ها و تفسیر غلط از ارزش‌ها و باورهای دینی، انحراف ایجاد نکنند. این شیاطین در طول تاریخ تجربه‌های فراوانی کسب کرده‌اند و راه‌های فریب مردم را به خوبی می‌دانند و هر روز فریب جدیدی به صورت جذاب‌تر مطرح می‌کنند. ما باید اسلام ناب و تفسیر حقیقی آن که از اهل بیت‌علیهم‌السلام رسیده است را خوب بفهمیم و باور کنیم. هم‌چنین سعی کنیم آن را به دیگران منتقل کنیم؛ شبهات را نیز به خوبی بشناسیم و پاسخ قانع‌کننده‌ای برای آن‌ها داشته باشیم.
عضو جامعه مدرسین افزود: البته قرار نیست که همه افراد قانع شوند؛ حتی پیامبران هم نتوانستند همه مردم را قانع کنند؛ چرا که بالاخره انگیزه‌ها و تمایلاتی در افراد وجود دارد که مانع پذیرش حق می‌شود. برای مثال بعد از این‌که حضرت موسی‌علی‌نبیناوآله‌‌وعلیه‌‌السلام که بالاترین خدمت‌ها را به بنی‌اسرائیل کرد و آن‌ها را از بردگی فرعون رهانید و به آقایی رسانید، همین قوم بنی‌اسرائیل به قدری حضرت موسی را اذیت کردند که به تصریح قرآن ایشان اعتراض کرد که چرا با این‌که می‌دانید من از طرف خدا آمده‌ام، مرا این قدر اذیت می‌کنید؟ طبق روایت، پیامبر اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله حتی از حضرت موسی نیز بیشتر مورد آزار قرار گرفت. این قضیه کلی، درباره رهبران جانشین پیامبران یعنی ولی فقیه هم صادق است.
ایشان با بیان این‌که باید کسانی که به دنبال حق هستند را با منطق و دلیل، با خود همراه کنیم و در مقابل شیاطین و خناسان، قدرت مقاومت داشته باشیم، افزود: باید ببینیم آیا در این 40 سال، این کار را انجام داده‌ایم یا خیر؟ حقیقت این است که این ملت، در برخی از ساحت‌ها، کارهای بسیار خوبی انجام داده‌اند و موفقیت‌هایی حاصل شده که امید آن نبوده است. به عنوان نمونه اگر روزی به این مردم پابرهنه می‌گفتند که چند دهه آینده، از نظر نظامی به جایی می‌رسید که آمریکا از شما بترسد، کسی باور نمی‌کرد و یا حتی مورد تمسخر قرار می‌گرفت؛ اما امروز قدرت نظامی ایران به اندازه‌ای است که در منطقه، رقابت بین ایران و آمریکاست. البته در برخی جاها کم کاری‌ها و ضعف‌های نیز وجود دارد.
استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به این‌که اگر باور داریم که اصل در انقلاب اسلامی، احیای دین است، باید در این مسیر کار کنیم، افزود: شاید عده‌ای باشند که بگویند زمانی شاه، حاکم بوده است و ما زندان رفته و شکنجه شده‌ایم؛ خب حالا که ورق برگشته، ما باید از فضا استفاده کنیم و این حق ماست!
ایشان با اشاره به این‌که تاریخ نشان داده است که هرکجا انبیا و حق‌طلبان پیروز شده اند، در ابتدا امتحان خوبی در زمینه تحمل سختی‌ها داده‌اند، افزود: با تحمل سختی‌هاست که خداوند نصرتش را شامل حال طرفداران حق می‌کند. جنگ بدر، یک نمونه آن است، وقتی مؤمنان با تعداد اندک و تجهیزات کم، آماده دفاع از اسلام شدند، خداوند هم برای یاری آن‌ها ملائکه را نازل کرد.
آیت‌الله مصباح یزدی ادامه داد: هرچند حکومت در زمینه تأمین نیازهای مادی مردم وظیفه دارد و باید به این وظیفه عمل کند، اما برای مثال اگر قرار باشد تا یک مشکل اقتصادی ایجاد می‌شود و قیمت اجناس بالا رود، مؤمنان فریاد وااسلاما سر دهند، نمی‌توانند مانند بدریون انتظار نصرت الهی را داشته باشند. صرف‌نظر از قصور یا تقصیر دولت‌ها در امر معیشت مردم، ما باید روحیه تحمل سختی‌ها را داشته باشیم و همیشه به دنبال انجام وظیفه باشیم. هرکجا خداوند دستور حرکت داده، حرکت کرده و هرکجا دستور توقف داده است، توقف کنیم. اما از کجا بفهمیم خدا از ما چه می‌خواهد؟ ولی فقیه، حجت خدا بر ماست که باید تابع دستورات وی باشیم؛ اگر چنین شدیم، بدانیم که نصرت الهی نیز نزدیک خواهد بود.
ایشان با اشاره به سستی‌های قوم بنی‌اسرائیل افزود: بنی‌اسرائیل نیز بعد از این‌که معجزات حضرت موسی را دیدند به وی گفتند تو و خدایت بروید بجنگید و ما همین جا می‌نشینیم! نتیجه آن هم چنین شد که خداوند آن‌ها را رها کرده و چهل سال در بیابان‌ها سرگردان شدند.
آیت الله مصباح با نقل خاطره‌ای از سیدحسن نصرالله مبنی بر نصرت الهی در جنگ 33 روزه اظهار داشت: خدا، همان خداست، دین، همان دین است، سنت‌های الهی نیز همان سنت‌هاست. اگر من و شما بدری باشیم، خدا نصرتش را شامل حالمان می‌کند؛ اما اگر مانند کسانی بودیم که به موسی گفتند تو و خدایت بروید بجنگید و ما همین جا نشسته‌ایم، نباید انتظاری داشته باشیم.
استاد اخلاق حوزه علمیه خطاب به طلاب اظهار داشت: اما وظیفه‌ای که به صورت ویژه متوجه طلاب و روحانیت است این است که حتی بر اساس تقسیم کار در جامعه، باید در زمینه ترویج دین و ارزش‌های الهی در جامعه تلاش کنیم. این کار همان هدف اصلی انقلاب است. پس باید بهتر درس بخوانیم، بهتر شبهات را بررسی کنیم و جواب‌های قانع کننده‌ای برای اقشار و سنین مختلف مردم داشته باشیم تا بتوانیم دین خدا را ترویج کنیم.
ایشان با اشاره به این‌که متأسفانه گاهی دین در موارد فردی خلاصه می‌شود، خاطر نشان کرد: بخش اصلی دین، مسائل اجتماعی است؛ اما چرا تنها به چند آیه قرآن که متکفل بیان مسائل فردی است، اکتفا کرده‌ایم؟ آیا آیات دیگر قرآن برای ما نازل نشده است؟! عمده بحث‌های امروز حوزه، طهارت و صلات است؛ مگر چند آیه قرآن کریم در مورد شکیات نماز و نجاسات و مطهرات داریم؟ چرا به گونه‌ای رفتار می‌کنیم که گویا دین منحصر در همین‌هاست! آیا عمر انبیا و ائمه‌علیهم‌السلام به همین‌ها گذشت؟
آیت الله مصباح اظهار داشت: بنده به عنوان اتمام حجت به شما عرض می‌کنم، در طول زندگی‌ام و به مناسبت‌های مختلف، سفرهای محدودی به کشورهای دیگر داشته‌ام؛ در بین مردم آن‌ها هزاران بلکه میلیون‌ها انسان وجود دارند که تشنه اسلام و عمل به معارف الهی هستند؛ اما نمی‌دانند و حجت بر آن‌ها تمام نشده است؛ من و شما عذری برای کوتاهی در این زمینه نداریم.
ایشان با اشاره به خاطراتی اظهار داشت: امروز در دورترین نقاط عالم کسانی هستند که تمام امیدشان به انقلاب خمینی(ره) است که دین را در دنیا احیا کرد؛ اما آیا ما چه اندازه نیرو داریم که بتوانند این وظیفه سنگین را به دوش بکشند! ما سرگرم چه هستیم؟ شب و روزمان به چه می‌گذرد؟ فردا جواب خداوند و شهدا را چه خواهیم داد؟!
آیت الله مصباح با اشاره به آیه‌ای از قرآن کریم اظهار داشت: وظیفه ما این است که حداقل برای کسانی که آمادگی دارند و دنبال حق هستند، راه را باز کنیم؛ البته قرار نیست که همه کفار، مسلمان شوند و خداوند هم از ما نمی‌خواهد که همه کفار نیز به دعوت و تبلیغ ما مسلمان شوند؛ اما حداقل نسبت به کسانی که به دنبال شناخت و تبعیت از حق هستند، باید وظیفه‌مان را انجام دهیم.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، افزود: باید با فکر و مشورت، به انجام وظیفه بپردازیم؛ با شعار و به راه انداختن سر و صدا، قرار نیست مشکل حل شود، بلکه گاهی سبب ایجاد وقفه در کار می‌شود. باید از مسائل فکری، فرهنگی، منش و رفتار خودمان گرفته تا مبارزات سیاسی و شهادت، تنها به دنبال شناخت وظیفه و عمل به آن باشیم.
ایشان با اشاره به این‌که باید زمان‌شناس باشیم، اظهار داشت: هسته اولیه همین حزب‌الله که امروز در دنیا مورد توجه است، چند طلبه بودند که در ایران علیه صدام می‌جنگیدند و وقتی خدمت امام(ره) رسیدند، امام(ره) به آن‌ها فرمود در همان لبنان، پایگاه ایجاد کنید! همین چند طلبه به لبنان رفتند و با تعداد کمی از شیعیان کار را شروع کردند و امروز به جایی رسیدند که نه تنها قدرت بزرگی در لبنان هستند بلکه سیاست‌های منطقه را تعیین می‌کنند؛ اگر حزب الله در سوریه نبود، چه بسا وضع منطقه به گونه دیگری بود.
این استاد اخلاق در پایان اظهار داشت: باور داشته باشیم که «ان تنصروا الله ینصرکم»؛ در همه زمینه‌ها حتی در زمینه علمی، تبلیغی یا نظام، اگر همت کنیم تا بفهمیم خدا چه می‌خواهد و در انجام آن، کوتاهی نکنیم، خداوند در وعده خود تخلف نخواهد کرد. پس یأس و ناامیدی به خود راه ندهیم و به دنبال انجام وظیفه باشیم.
